1-5-4 . غاری مرموز با 30 میلیون سال قدمت در ایران . غار کَتَله خور . زنجان .

غاری مرموز با 30 میلیون سال قدمت .

گرد آوری و ویرایش : رضا علیاری .

غار کَتَله خور در استان زنجان قرار دارد و یکی از جاهای دیدنی شهر خدا بنده یا قیدار محسوب می شود .

این غار در دل کوه های آهکی جنوب روستای گرماب و پنج کیلو متری شهر گرماب از توابع شهر خدا بنده واقع شده است .

30 میلیون سال قبل ، زمانی که آب های زیر زمینی در سنگ های آهکی کوه ساقیز لو نفوذ کردند و به آرامی سنگ های درون سنگ ها و صخره ها را شستند و حفره های ایجاد کردند تا غار کَتَله خور با شکل امروزی آن پدید آید .

زمان تشکیل غار کَتَله خور را به دوران سوم زمین شناسی ( سنوزوییک ) نسبت می دهند . ( ژئوتوریسم ) .

غار کَتَله خور از لحاظ کیفیت بلور ها و قندیل ها ، زیبایی و تعداد طبقات اولین غار آهکی جهان شناخته شده است .

غار کَتَله خور .

کوه خورشید .

تپه خورشید .

در بعضی منابع به آن کَتَله خورشید گفته می شد و به مرور زمان به کَتَله خور تغییر یافت .

زنجان .

Katale Khor Cave .

غار کَتَله خوردر زنجان ، یکی از و بزرگ ترین غار های آهکی و طبقاتی ( 7 طبقه ) در جهان است .

بومی های منطقه به کوهی که ارتفاع کمی داره (( کَتَله )) می گن . ( تپه ) .

(( خور )) از ریشه ی اوستایی همون خورشیده .

(( خور )) یا (( هور )) به معنای خورشید .

بنا بر این کَتَله خور یعنی جای بر آمدن خورشید از پشت کوه .

از عجایب غار کَتَله خور زنجان ؛ سنگ ها شبیه نُت های موسیقی هستند !

دانلود ویدیو :

https://www.namasha.com/v/Pruit9nV/ .

غار کَتَله خور در سال 1300 کشف و 30 سال بعد به ثبت ملی رسید .

نخستین بار در سال 1331 خورشیدی گروهی از سر شناس ترین کوه نوردان ایران از اعضای باشگاه (( نیرو راستی )) اقدام به کشف و بازدید از غار کَتَله خور کردند .

حتی در سال 1331 هم نتونستن انتهاش رو کشف کنن .

یکی از اعضای زنجانی گروه نام برده به نام سید اسدالله جمالی اقدام به ثبت رسمی غار کرد .

 

امامهم ترین و وسیع ترین بازدید از این غار به سال 1365 باز می گردد که تیمی متشکل از غار نوردان زبده همدانی ، غار را کنکاش کردند و نا دیده های بسیاری را کشف کردند و زمان تشکیل غار کَتَله خور را به دوران سوم زمین شناسی ( سنوزوییک ) نسبت دادند . ( ژئوتوریسم ) .

فیلم برداری از قسمت های زیبا و دیدنی  غار در سال های 1367 و 1368 توسط تیم فیلم برداری تلویزیون مرکزی زنجان انجام شد .

غار های آهکی شکل های مختلف چند طبقه دارند و دارای رود ، دریاچه ،و حفره های کامل اند ؛ از جمله غار کَتَله خور واقع در 155 کیلو متری جنوب شهر زنجان ، که طولانی ترین و زیبا ترین نمونه ی ایران است .

یکی دیگر از عجایب این غار 7 طبقه بودن این غار ست ولی تا الآن 5 طبقه از غار کشف و شناسایی شده است .

غار 5 طبقه کتل خور از یک ورودی دهلیز مانند به درازای 400 متر و تعدادی دالان های اصلی دنبال هم که در بعضی از بخش ها دالان ها وسعت یافته و به تالار های وسیعی تبدیل می شوند .

اسکلت 80 تا انسان مربوط به انسان های نخستین هم در 100 متر اول این غار پیدا شدن ( تایید زندگی انسان های نخستین در غار ) .

غار کَتَله خور که حدود 1700 متر از سطح دریا ارتفاع دارد ، از سه طبقه با تالار های متعدد و با شکوه از جمله تالار ستون ها و تالار بلورین تشکیل شده است .

غار دارای تونل های فرعی بسیار ، ستون های متعدد و قندیل های مخروطی شکل است که بسته به میزان نا خالصی ها ، رنگ های متنوع به خود گرفته اند .

غار کَتَله خور به 3 بخش فرهنگی ، تفریحی و ورزشی تقسیم شده است .

بخش ورزشی غار کَتَله خور حدود 4 کیلو متر فقط برای غار نوردان و ورزش کاران قابل استفاده است .

بخش تفریحی غار کَتَله خور حدود 2 کیلو متر برای بازدید عمومی مردم قابل استفاده است .

اگر چه غار کَتَله خور در حال حاضر بیش تر شکل خاکی دارد ، اما هنوز در بخش هایی از غار ، رودی جریان دارد که حاصل جریان آب های فرو رو شکل دهنده غار است .

تشکیل غار کَتله خور در زنجان را هم دوره غار علیصدر در همدان می دانند .

غار کَتَله خور یکی از زیبا ترین غار های آهکی ایران است که بخش ابتدایی آن آمادگی پذیرایی از گردش گران را دارد .

اززیبا ترین و منحصر به فرد ترین قسمت های غار کَتله خور کیک سقفی و شکلی شبیه به قارچ است و البته اشکال زیبای دیگری که در دیواره ها و سقف غار شکل گرفته است .

بر اثر چکیدن آب بر کف و دیواره های غار ، سنگ هایی شکل گرفته اند که در دانش غار شناسی به چکنده و چکیده معروفند .

چکیده ها و چکنده های بسیار زیبایی در طول غار کَتَله خور دیده می شود که ماسفانه بخشی از آن ها توسط بازدید گنندگان آسیب دیده است .

در این غار قندیل ها یا همان استالاکتیت ها ، استالاکمیت ها و ستون های بسیاری در گذر گاه های اصلی قرار دارد و قندیل های مخروطی آویزان از سقف ها در اثر داشتن نا خالصی ها ، رنگ های متنوع به خود گرفته اند .

آن ها که ترکیبات به هم راه نداشته یا کم تر دارند ( خلوص بیش تر ) ، به صورت بلور های شیشه ای بسیار شفاف دیده می شوند .

قسمت هایی از سقف غار را قندیل هایی شفافی تشکیل داده اند که ، چون ستاره می درخشند .

این قندیل های شفاف از خلوص بیش تری نسبت به باقی قندیل ها برخوردارند و چون بلو های شیشه ای ، نور را به راحتی از خود عبور می دهند ( آن ها که ترکیبات به هم راه نداشته یا کم تر دارند ، به صورت بلور های شیشه ای بسیار شفاف دیده می شوند ) .

هر سانت از قندیل های موجود در این غار زیبا میلیون ها سال طول کشیده تا تشکیل شود ، وجود همین قندیل ها ویژگی منحصر به فردی به غار کَتَله خور بخشیده است ، به گونه ای که از به هم پیوستن استالاکتیت ها و استالاگمیت های آهکی ، ستون های آهکی عظیم شکل گرفته اند و باعث شده اند که این غار خود ، نگه دارنده خود باشد ؛ یعنی این که ستون های عظیم نقش نگه دارنده هایی را بازی می کنند که مانع از فرو ریختن سقف غار می شود پس لطفا از دست زدن به این قندیل ها خود داری شود .

در غار کَتَله خور هم چنین می توانید تجمع های زیبا و جالب توجه استالاگمیت هایی را ببینید که بسیار شبیه عروس و داماد هستند و به همین اسم نام گذاری شده اند .

برای بازدید از غار کَتَله خور باید راهی شهر گرماب در استان زنجان شوید .

از سه مسیر دست رسی به این غار امکان پذیر است :

مسیر اول : جاده آسفالته زنجان - سلطانیه و سپس خدا بنده - گرماب .

مسیر دوم : جاده زنجان - بیجار - گرماب .

مسیر سوم : جاده همدان - کبودر آهنگ .

اگر از سمت تهران حرکت می کنید ، بزرگ راه تهران - قزوین را در پیش بگیرید و از آن جا به سوی گرماب بروید .

از سوی زنجان نیز باید مسیر زرین آباد و پس از آن گرماب را انتخاب کنید .

آدرس غار کَتَله خور : 155 کیلو متری جنوب زنجان ، شهرستان خدا بنده ، شهر گرماب .

173 کیلو متری شمال همدان .

70 کیلو متری شرق بیجار .

5 کیلو متری شهر گرماب .

فاصله غار کَتَله خور تا زنجان : 137 کیلو متر .

غار کَتَله خور در طی زمان دست خوش تغییر و تحولات بسیاری شده که برخی طبیعی و برخی هم مصنوعی بوده است .

از تغییرات طبیعی این غار می توان شکستگی های حاصل از زمین لرزه ها ، گسل خوردگی ها ، لغزش ها و ریزش ها را نام برد .

جالب است بدانید که بر اساس شواهد و بررسی های انجام شده غار کَتَله خور به غار علی صدر در همدان متصل می شود و این دو غار به‌لحاظ قدمت تقریبا هم سن هستند ؛ البته از دو جهت با هم تفاوت دارند .

یکی این که غار علیصدر همدان غاری است کاملا آبی ؛ اما غار کتله خور زنجان غاری تقریبا خشک است .

دوم این که آهک های غار کَتَله خور نسبت به آهک های غار علی صدر بسیار خالص تر است که عاملی برای زیبا تر شدن غار است ، چراکه خالص بودن آهک ها موجب شفافیت آن ها و در نتیجه عبور نور از قندیل ها می شود .

خور یا هْوَر به چم ( : معنی ) خورشید ، نام یازدهمین روز از هر ماه در گاه شمار زرتشتی است .

آفتابخوانٓ خور ، خوانًخور در گات ها به چـم خورشید آمده و اوستا هْوٓر آمده در پارسی خُور و هور یا خورشید مى گویند .

هَورَخْشَئِتَو در پهلوى خْوَرَشتٓ در گات ها بدون شئت آمده است .

خراسان  نیز از واژه‌های کهن و سرزمین‌های خاوری بوده و به خورآسان مى‌خواندند به چم بر آینده و بالا رونده همان خورشید را گویند.

منابع :

جزوه گردشگری زنجان - فنی و حرفه ای .

جزوه غار شناسی - فدراسیون کوه نوردی و صعود های ورزشی .

جزوه غار شناسی .

جزوه ژئوتوریسم - پیام نور .

جزوه زمین شناسی گردشگری .

https://www.asriran.com/ .

https://www.kojaro.com/ .

https://www.salameno.com/ .

https://www.mehrnews.com/ .

https://www.tasnimnews.com/ .

https://akharinkhabar.ir/ .

https://abadis.ir/ .

https://amordadnews.com/ .

https://doctv.ir/ .